Η πρώτη φορά της ΑΕΚ στο Βελοντρόμ by Zastro
18 Οκτωβρίου του 1989. Ο κόσμος άλλαζε, δεν θα ήταν ποτέ ξανά ο ίδιος. Υπάρχουν δεκαετίες που δεν συμβαίνει τίποτα και βδομάδες μέσα στις οποίες συμβαίνον δεκαετίες.
Γκλάσνοστ, Περεστρόικα, πτώση μιας ολόκληρης αυτοκρατορίας. Η ΕΣΣΔ διαλυόταν, προέκυπταν νέα κράτη, το Τείχος στο Βερολίνο λίγες μέρες μετά επρόκειτο να καταρρεύσει σηματοδοτώντας την επανένωση της Γερμανίας.
Στην Ελλάδα το "βρώμικο '89", το σκάνδαλο Κοσκωτά, η τρομερή πόλωση, οι κυβερνήσεις συνεργασίας. Κάπου στο (πολύ) βάθος, το ποδόσφαιρο. Η ΑΕΚ πρωταθλήτρια Ελλάδος μετά από χρόνια ξηρασίας, "εκείνη" η ΑΕΚ του εξαγνισμού, των υψωμένων γροθιών του Τάκη με το κόκκινο φανελάκι που είχαν επαναφέρει την ισορροπία στον ψυχισμό των οπαδών της.
Αυτό το πρωτάθλημα του ’89 είναι πολύ δύσκολο να το κατανοήσουν οι νεότεροι. Για πολλούς είχε ξυπνήσει το δέσιμό τους με την ΑΕΚ της νιότης, την ΑΕΚ του Μπάρλου, μετά από μυριάδες περιπλανήσεις στα πέτρινα χρόνια του Ζήτα. Όσοι δεν έζησαν εκείνη την εποχή δεν μπορούν να αντιληφθούν πόσο άλλαξε τον αεκτζή το πρωτάθλημα του ’89. Τίποτα δεν έμοιαζε με το πριν, τίποτα με το μετά. Άλλαξε ο οργανισμός ολόκληρος, ο τρόπος που ήρθε εκείνο το πρωτάθλημα κόντρα στον Ολυμπιακό του Ντέταρι προσδιόρισε γενιές ολόκληρες.
Για εκείνη την ΑΕΚ μιλάμε λοιπόν. Για την ΑΕΚ του Τάκη, του Ντούσαν, του Στέλιου, του Σπύρου, του Παύλου, του Όκο, του Τόνι, όλων των παιδιών που τα ήξεραν όλοι με το μικρό τους όνομα. Και αυτή η ομάδα εκπροσωπούσε το ελληνικό ποδόσφαιρο στο Κύπελλο Πρωταθλητριών (δεν είχε θεσπιστεί ακόμα το Τσάμπιονς Λιγκ), σε μια εποχή που οι ομάδες μας είχαν άγνοια κινδύνου.
Πριν την κλήρωση με τη Μαρσέιγ, η ΑΕΚ είχε αποκλείσει τη Δυναμό Δρέσδης, ήταν το τελευταίο ταξίδι ελληνικής ομάδας στην Ανατολική Γερμανία, σε μια ιστορική περίοδο, ελάχιστα πριν την πτώση του τείχους του Βερολίνου. Η ΑΕΚ λύγισε στο 75ο λεπτό στο αχανές Glücksgas Stadion μετά από μια επεισοδιακή φάση κι ένα έμμεσο φάουλ από λάθος του Οικονομόπουλου. Στην ατμόσφαιρα όμως διάχυτη αισιοδοξία ότι στη ρεβάνς το σκορ ανατρέπεται.
Πράγματι, το 5-3 της ρεβάνς με συγκλονιστική εμφάνιση του «κουμπάρου» Γιώργου Σαββίδη, παραμένει το εντυπωσιακότερο ευρωπαϊκό ματς της ΑΕΚ μέχρι σήμερα.
Όταν η κλήρωση στο γύρο των 32 έβγαλε τη Μαρσέιγ του Ταπί ως επόμενη αντίπαλο, υπήρχε μια ατμόσφαιρα διάχυτης αισιοδοξίας. Πρώτο ματς στη Μασσαλία, 18 Οκτωβρίου, ρεβάνς στη Φιλαδέλφεια 1 Νοεμβρίου.
Θέμα σε όλα τα περιοδικά και τις εφημερίδες ήδη από το καλοκαίρι ο 37χρονος τότε κροίσος Μπερνάρ Ταπί, ο άνθρωπος που ανέλαβε την ΟΜ και είχε μεγάλο πόθο να φέρει το Μαραντόνα στο λιμάνι της Μασσαλίας για να φτιάξει τους galacticos πριν καν γεννηθεί ο όρος.
Φραντσέσκολι, Γουώντλ, Ντεσάμπ, Ζοσέ, Τιγκανά, Παπέν, Ντι Μεκό, Μοζέρ, τι να πρωτοθυμηθώ από εκείνη την ομαδάρα που είχε φτιάξει ο μυστηριώδης play boy από το Παρίσι. Οι Μαρσεγέζοι εκείνοι την εποχή έστηναν την αυτοκρατορία τους στο γαλλικό ποδόσφαιρο και ο Ταπί ξεκινούσε τη θυελλώδη πορεία του στο ευρωπαϊκό επιχειρηματικό στερέωμα.
Έδρα το ιστορικό Βελοντρόμ, ένα παλιό ποδηλατοδρόμιο που εθεωρείτο η πιο σκληρή και εναλλακτική έδρα στη Γαλλία. Commando Ultra, Winners, Fanatics, η ΟΜ (Olympique Marseille) όπως την αποκαλούν ακόμη οι οπαδοί της, είχε τρεις πυρήνες φανατικών εκείνη την εποχή με δράσεις και συμπεριφορές πολύ διαφορετικές από το συνηθισμένο.
Δεν υπήρχε περίπτωση να ακουστεί ρατσιστικό σχόλιο στο Βελοντρόμ, οι Ultras τα έκοβαν μαχαίρι φέρνοντας νέα ήθη και έθιμα στο πέταλο. Αυτοοργάνωση, κριτική στάση στα δρώμενα και οπαδική πειθαρχία. Εκείνη την εποχή η «πολιτικοποίηση» στην κερκίδα ήταν άγνωστη λέξη, ο οπαδός εξ ορισμού δεν είχε άποψη και η υπόστασή του ήταν μονοσήμαντη.
Γι’ αυτό οι αναφορές στη μάχη των «Φωκαέων» πριν το ματς με την ΑΕΚ προξένησαν τεράστια εντύπωση στους Έλληνες. Πρόσφυγες στην Προβηγκία από το 600 π.Χ. ελληνικά χρώματα, ιστορικές αναφορές στις μικρασιατικές καταβολές. Υπό άλλες συνθήκες η διπλή αναμέτρηση με την ΑΕΚ θα ήταν κάτι σαν ιστορική συνάντηση.
Η ΟΜ πριν το ματς με την ΑΕΚ ωστόσο δεν πατούσε καλά. Συνεχόμενα ατυχή αποτελέσματα στη Ligue1 και έκτακτα μέτρα του Ταπί για να συνέλθει η ομάδα. Τρεις μέρες πριν το ματς στο Βελοντρόμ, ο Ταπί έστειλε την ομάδα στο Digne les Bains στις Άλπεις με σκοπό την αποφόρτισή της και την πάση θυσία ανάκαμψη.
Η ΑΕΚ έφτασε στο λιμάνι της Μασσαλίας μετά από πολύ μεγάλη νίκη στο Χαριλάου με γκολ του Μπατίστα προς το τέλος, με καλή ψυχολογία και πάνω από χίλιους εκδρομείς. Στο αεροδρόμιο δεν την υποδέχτηκε κανείς και παρά το γεγονός ότι η ΠΑΕ είχε λάβει την υπόσχεση ότι θα πάρει δυο χιλιάδες εισιτήρια, ο τότε σύμβουλος Γιώργος Κυρλής έδωσε πραγματικά μεγάλο αγώνα για να εξασφαλίσει τελικά 200 σε «διακεκριμένες» θέσεις και 800 στις θέσεις των ορθίων.
Ο Ταπί εμφανίστηκε μόλις για δέκα λεπτά στην καθιερωμένη δεξίωση, απαξίωνε ομάδα και δημοσιογράφους και αργότερα έγινε γνωστό ότι είχε έρθει σε ρήξη με τον πρόεδρο της ΑΕΚ, Στράτο Γιδόπουλο, ο οποίος αξίωνε συνεχώς περισσότερα χρήματα για την τηλεοπτική μετάδοση και των δυο αγώνων.
Τελικά ο Στράτος τα βρήκε με τον Ταπί στις 300 χιλιάδες δολάρια (τότε 51 εκατομμύρια δραχμές) με συμφωνία «μισά τώρα – μισά στην Αθήνα» και ως δια μαγείας μετά από δυο ώρες «βρέθηκαν» και τα εισιτήρια για τους Έλληνες εκδρομείς.
Ο Ταπί ήταν περίεργος άνθρωπος, εκκεντρικός, δύστροπος και αρκετά εκτός ελληνικής πραγματικότητας. Θεωρούσε ότι μετά την απομόνωση στο Digne οι παίκτες είχαν λάβει το μήνυμα και η ΑΕΚ θα γινόταν εύκολη λεία. Έκανε λάθος.
Η ΑΕΚ μπήκε στο Βελοντρόμ ακομπλεξάριστα, μπήκε να κάνει το παιχνίδι της και να διεκδικήσει τις πιθανότητες της σοκάροντας τους υπερόπτες Γάλλους. Όταν ο Τζίμης Πατίκας τους πέρασε όλους σαν σταματημένους στο 4ο λεπτό και πήγε να μπουκάρει στην περιοχή, ο Φέρστερ προσπάθησε να τον ανακόψει με ένα φάουλ βγαλμένο από ουρουγουάνικο κόμικ.
Ο Τζίμης όμως παραήταν γρήγορος και πριν το τάκλιν του Γερμανού πρόλαβε να σουτάρει. Σκάρτα, αλλά πρόλαβε. Η μπάλα κατέληξε στα δίχτυα του Ιάρ και η ΑΕΚ προηγήθηκε μέσα στο Βελοντρόμ. Τι γκολ... Κι όμως όχι.
Ο Ελβετός διαιτητής Ζορζ Σαντόζ, φαρμακοβιομήχανος της ομώνυμης φαρμακευτικής εταιρίας σφύριξε φάουλ και ακύρωσε το γκολ που θα άλλαζε ολόκληρη την ιστορία του ματς, μπορεί και της Μαρσέιγ της ίδιας.
Διαμαρτυρίες, όλοι πάνω στον Ελβετό που παραμένει ανένδοτος και δείχνει φάουλ. Εκνευρισμένος ο Οκόνσκι έσπρωξε το Χριστοδούλου που ήταν πάνω από τη μπάλα και περίμενε το σφύριγμα του Σαντόζ για να το εκτελέσει. Το φάουλ «πονηρό», με φάλτσα. Η άτιμη βρήκε στο δοκάρι και έφυγε έξω.
Παραμένει μέχρι σήμερα η μεγαλύτερη χαμένη ευκαιρία της ΑΕΚ στο κύπελλο Πρωταθλητριών, το μεγαλύτερο «αν» στον πρόγονο του Champions League.
Η ΟΜ άργησε να συνέλθει από το σοκ της ελληνικής ομάδας που μπήκε στο Βελοντρόμ με τσαμπουκά, έπαιξε ζώνη και δεν φοβήθηκε λεπτό, οι δε Ultras χάζεψαν με τους 800 σε εκείνη την κερκίδα των ορθίων που έδωσε εισιτήρια ο Ταπί. Τραγούδι 90 λεπτά, γυμνοί από τη μέση και πάνω και φλέβες πεταμένες. Αυτή η εικόνα έγινε η σπίθα μιας αδελφοποίησης που ολοκληρώθηκε βήμα-βήμα με την πάροδο των ετών.
Η Μαρσέιγ στο δεύτερο ημίχρονο πίεσε λίγο περισσότερο, είχε δοκάρι με τον Σοζέ επίσης σε φάουλ εκτός περιοχής και προηγήθηκε μετά από έναν εκπληκτικό συνδυασμό Παπέν – Φραντσέσκολι στο 55ο λεπτό. Ακολούθησε ένα εφιαλτικό διάστημα με αλλεπάλληλες χαμένες ευκαιρίες για τους Γάλλους και ο Μπάγεβιτς αποφάσισε να ξυπνήσει την ομάδα, αλλάζοντας το επιθετικό δίδυμο.
Ο προερχόμενος από ελαφρύ τραυματισμό Ντανιέλ Μπατίστα μπήκε στη θέση του Πατίκα και ο ξεχασμένος σήμερα Τέρι Μπατάλης στη θέση του Χριστοδούλου. Η ΑΕΚ ισορρόπησε, θα μπορούσε να φύγει με το εύθραυστο 1-0, αλλά μια πολύ κακή στιγμή του Στέλιου Μανωλά λίγο πριν το τέλος του αγώνα σχεδόν έβαλε ταφόπλακα στις ελπίδες της για τη ρεβάνς.
Η σέντρα του Παπέν στο 80΄ ήταν ακίνδυνη, ο Οικονομόπουλος θα μπλόκαρε εύκολα. Ο Στέλιος που ήταν σε κακή μέρα ούτως ή άλλως, υπολόγισε λάθος και αψυχολόγητα έβαλε το μοιραίο αυτογκόλ. Η ψευτο-ευκαιρία του Μπατάλη στο τέλος ήταν απλώς η τελευταία πράξη του δράματος. ΟΜ – ΑΕΚ 2-0 και ελπίδες πρόκρισης ελάχιστες.
Πίσω στην Ελλάδα όμως οι περισσότεροι το πίστευαν. Η ΑΕΚ πραγματικά εκείνη την εποχή ήταν πιο φορμαρισμένη από ποτέ. Πριν τη ρεβάνς φιλοδώρησε με 7 γκολ τον Πανιώνιο σε ένα ανεπανάληπτο σόου του Μπατίστα ανήμερα 28ης Οκτωβρίου. Κάποιοι ξεκίνησαν να κάνουν μεγαλόπνοα σχέδια και για την Τετάρτη στη ρεβάνς με τη Μαρσέιγ.
Η αλήθεια είναι πως ήταν τόσο καλή η ΑΕΚ που πραγματικά μπορούσε υπό προϋποθέσεις να κάνει την ανατροπή. Η Μαρσέιγ όμως δεν σνόμπαρε το παιχνίδι εν αντιθέσει με τον πρώτο αγώνα, ο Ζιλί τους έφερε συγκεντρωμένους, ο Ταπί που συνόδευσε την αποστολή, έλεγε στον Αστέρα της Βουλιαγμένης όπου έγινε η δεξίωση της ΠΑΕ ΑΕΚ, ότι χωρίς το 2-0 του Βελοντρόμ το πράγμα θα ήταν αδιανόητα δύσκολο για την ομάδα του.
Οι Γάλλοι άλλαξαν ξενοδοχείο τελευταία στιγμή, έμειναν στο Ιντερκοντινένταλ, έφεραν δικό τους σεφ, δικές τους προμήθειες, δικά τους νερά, όλα ήταν προσεγμένα στην εντέλεια.
Αυτό που έγινε στη Φιλαδέλφεια πρωτομηνιά του Νοέμβρη του 1989 δεν ξέρω αν περιγράφεται με λόγια. Το πούλμαν της Μαρσέιγ έκανε δυο ώρες να προσεγγίσει το γήπεδο, για 20 λεπτά οι παίκτες έμειναν εγκλωβισμένοι με εκατοντάδες αεκτζήδες να κάνουν ό,τι βάζει ο νους απ’ έξω. Ο Ιταλός παρατηρητής της ΟΥΕΦΑ σημείωνε…
Μέσα στο γήπεδο κάτι μεταξύ γραφικότητας, έκστασης και αγνού αεκτζήδικου παράλληλου σύμπαντος. Τρία αυτοκίνητα στη σειρά, το ένα πίσω από το άλλο με τρία πανό: «ΑΕΚ – Πρωτάθλημα 1989 | ΑΕΚ – Σούπερ Καπ 1989 | ΑΕΚ – Κύπελλο Ευρώπης 1990». Το τρίτο έμεινε από μοτέρ και δεν ξεκίνησε ούτε σπρώχνοντας, δεν είχε όμως απολύτως καμία σημασία για τους 35, 40, δεν ξέρω κι εγώ πόσες χιλιάδες κόσμο στο γήπεδο.
Για την ατμόσφαιρα ειλικρινά δεν μπορώ να σας μεταφέρω πολλά. Ήμουν παρών και ειλικρινά δεν έχω ξαναδεί τόσο κόσμο στη Φιλαδέλφεια. Ίσως κάποιοι παλαιότεροι να θυμούνται κάποια ντέρμπι τη δεκαετία του '60, δεν ξέρω.
Το ματς είναι από εκείνα που κλείνει η φωνή δυο ώρες πριν ξεκινήσει, από εκείνα που σε πιάνει πονοκέφαλος και παγώνουν τα μηνίγγια από την ένταση. Θυμάμαι μόνο τον ανεπανάληπτο χαμό στο γκολ, το «κόλαση – κόλαση μέσα στο τζαμί», την αδιανόητη ομιλία του Γιδόπουλου στα μεγάφωνα που υποσχέθηκε (!) ότι η ομάδα θα προκριθεί και ότι ο Κούτουλας έκανε ίσως το καλύτερό του παιχνίδι με τη φανέλα της ομάδας που ανδρώθηκε και υπηρέτησε από μικρό παιδάκι. Δεν θυμάμαι κάτι άλλο και δεν είναι θέμα γεροντικής άνοιας.
Το ματς το ξαναείδα νηφάλιος και πολύ πιο ώριμος μετά από χρόνια και κατάλαβα γιατί ο σκληρός δίσκος δεν κράτησε σχεδόν τίποτα "αγωνιστικό". Η ΑΕΚ δεν ήταν καλή, δεν βρήκε ρυθμό, ο Ζιλί κλείδωσε τον Μπάγεβιτς και ο τραυματισμός του Οκόνσκι σε διαφημιστική πινακίδα (!) λίγο πριν λήξει το ημίχρονο ψαλίδισε και τις όποιες ελπίδες για ανατροπή.
Η ΑΕΚ δεν πίεσε, δεν κατάφερε να απεγκλωβιστεί από το παιχνίδι κέντρου που επέβαλε η Μαρσέιγ και μόνο όταν κέρδισε το πέναλτι ο Χριστοδούλου εμφανίστηκαν ψήγματα ελπίδας για πιθανή παράταση.
Ο Σαβέβσκι εκτέλεσε εκείνο το πέναλτι και το έβαλε «α-λα Πανένκα», πολύ γρήγορα όμως ισοφάρισε ο συνήθης ύποπτος Ζαν Πιέρ Παπέν, ένας από τους καλύτερους Γάλλους επιθετικούς όλων των εποχών και η σεμνή τελετή έλαβε τέλος.
Έμειναν στην ιστορία τα κέρματα, τα αντικείμενα, η κολασμένη ατμόσφαιρα και η εικόνα των ΜΕΑ περιμετρικά του γηπέδου, με τον υπέρβαρο Αυστριακό διαιτητή Κολ να δίνει εντολή (!) να προστατεύουν τους ποδοσφαιριστές της Μαρσέιγ στα κόρνερ και στα πλάγια άουτ.
Το μπλοκάκι του παρατηρητή Καμπανάτι γεμάτο σημειώσεις από παραβιάσεις και ατασθαλίες και ήταν απίθανο (όπως κι έγινε) να αποφευχθεί η τιμωρία. Όπως έγραψε και μια παλιά καραβάνα των Ultras της ΟΜ στο εφημεριδάκι των οπαδών της το 2009 «Δεν πιστεύαμε στα μάτια μας όταν φτάσαμε στη Νέα Φιλαδέλφεια. Ήταν ένα ασφυκτικά γεμάτο γήπεδο-κόλαση με μεγάλη ένταση, καπνούς και… υπερβολή. Παντού υπερβολή».
Δεν είχαν ξαναζήσει τέτοιο πράγμα ούτε οι παίκτες, ούτε οι οπαδοί. Μόνο ο Φραντσέσκολι βγήκε χαμογελαστός και είπε στους δημοσιογράφους ότι η ατμόσφαιρα ήταν συγκλονιστική και τον γύρισε πίσω στην Ουρουγουάη, στα μεγάλα ντέρμπι του Λιμπερταδόρες. Ακόμα πιο ενθουσιασμένοι με την ατμόσφαιρα έμειναν οι οπαδοί της Μαρσέιγ που ακολούθησαν την ομάδα στην Αθήνα και ήδη είχαν υιοθετήσει το «τραγουδάμε γυμνοί απ’ τη μέση και πάνω» από το ματς στο Βελοντρόμ.
Το 2004 οι Commandos Ultra ’84 όπως είναι η πλήρης ονομασία του σημαντικότερου συνδέσμου οπαδών της ΟΜ, εξέδωσαν ένα λεύκωμα με αφορμή την εικοσαετία από την ίδρυση τους. Στις πίσω σελίδες είχαν αποκόμματα εισιτηρίων από εκδρομές τους σε όλη την Ευρώπη και χαρακτηριστικές λεζάντες.
Πρώτο στη σειρά το απόκομμα από το ματς της Φιλαδέλφειας, με το σήμα της ΑΕΚ να δεσπόζει και από κάτω μια λεζάντα: «η πιο δύσκολη έδρα αυτών των 20 ετών».
Φέτος συμπληρώνονται 34 χρόνια από εκείνα τα ματς και η μοίρα θέλησε, η ΑΕΚ να έχει κληρωθεί ξανά με την ΟΜ, τούτη τη φορά στους ομίλους του Europa League. Και πάλι πρώτο παιχνίδι στο Βελοντρόμ και πάλι η ρεβάνς στη Νέα Φιλαδέλφεια σε ένα γήπεδο που ξανασηκώθηκε εκεί που ήταν το παλιό.
Γιατί είπαμε και στην αρχή. Υπάρχουν δεκαετίες που δεν συμβαίνει τίποτα και βδομάδες μέσα στις οποίες συμβαίνουν δεκαετίες.
_ via facebook _ Ν. Ηράκλειο, 18/10/2023
